عزاداری و پیاده‌روی اربعین حسینی

اربعین، فقط روزی از روزهای سال نیست، بلکه آیینه‌ای است دربرابر چشمان میلیون‌ها انسان‌که در آن تصویری از نهضت و قیام خونین محرّم نقش می بندد. اربعین، روز باشکوهی است که از خون امام حسین (ع)، حیات گرفت و نقطه آغاز آرمان کربلا از طریق اشک شد؛ چرا که در این روز، نخستین مجلس عزاداری برای اباعبدبالله(ع) و تبلیغ آرمان آن حضرت در کنار تربتش هرساله با پیاده‌روی اربعین امام حسین (ع) برپا شد.

معنای اربعین

اربعین (به عربی: الأربعين‎) در لغت به معنی چهلم است و در اصطلاح اسلامی، یک مراسم مذهبی شیعی است که بیستم صفر ۶۱ هجری قمری چهل روز پس از روز عاشورا، روز شهادت حسین بن علی نوه محمد، در کربلا برگزار می‌گردد.

حسین بن علی و ۷۱ نفر از یارانش در سال ۶۱ در جنگ کربلا توسط سپاه عبید الله بن زیاد شهید شدند. بزرگترین پیاده‌روی اربعین امام حسین (ع) در جهان است که رکوردی بیش از ۴۵ میلیون نفر زائر به شهر کربلا دراین روز ثبت شده‌ است.

فلسفه اربعین

قیام عاشورا از مهم ترین و زنده ترین قیام ها در طول تاریخ اسلام و جهان است که با گذشت سالیان هنوز یاد این قیام و اهداف آن در میان مردم به خصوص شیعیان زنده است. فلسفه عاشورا و قیامش با فلسفه تمام قیام ها متفاوت است. برخلاف قیام های مهم جهان به دنبال برپایی عدل و داد و زنده کردن معیارهای اسلام بوده است.

قیام عاشورا، دارای فلسفه ای خطیر و بزرگیست. دستاوردهای زیادی برای جهانیان داشته است که به طور کلی اهداف و فلسفه این قیام امام حسین(ع) و یارانش به چند دسته تقسیم می شود:

۱- حفظ دین اسلام

۲- اصلاح امور مسلمانان

۳- مقابله با ظلم و ستم

۴- تعیین حدود الهی و حفظ بیت المال

۵- نپذیرفتن حکومت جور و ستم و رواج آزادگی

۶- رهایی مسلمانان و حفظ بندگی خدا

پیاده‌روی اربعین امام حسین (ع)

 فلسفه پیاده روی اشکواره اربعینی چیست؟ او کیست که چندسالی است کودک و پیر و جوان و زن و مرد برای وصلش پای پیاده و برهنه راه به کوی نینوایش می شناسند تا در اربعین حسینی عاشقانه در جوار یار باشند.

پیاده‌روی اربعین حرکت شمار زیادی از مسلمانان شیعه به سمت شهر کربلا، در جنوب بغداد، به منظور جمع شدن همه آن‌ها در چهلمین روز پس از سالگرد شهادت امام حسین (ع) در واقعه عاشورا است. پیاده‌روی اربعین در زمان حکومت صدام حسین ممنوع بود. این مراسم میلیونی یکی از قدرتمندترین نماد‌های همبستگی میان جهان تشیع است. در گردهمایی اربعین از جمله گروه‌های مسلمانان شیعه، مسلمانان سنی،  مسیحی،  ایزدی و دیگر آیین‌ها هم در آن حضور داشته‌اند. این رویداد بزرگترین گردهمایی سالانه مذهبی در جهان است.

اربعین در فرهنگ شیعه

در فرهنگ اسلامی و در معارف عرفانی، عدد چهل جایگاه خاصی دارد. چله نشینی برای رفع حاجت یا نزدیک شدن به مقامات سلوک و عرفان معروف است. حفظ کردن چهل حدیث، اخلاصِ چهل صباح، کمال عقل در چهل سالگی، دعا برای چهل مؤ من، چهل شب چهارشنبه و. .. بسیاری از این نمونه ها و موارد.

در فرهنگ عاشورا، اربعین به معنای چهلمین روز شهادت حسین بن علی علیهما السلام است. که مصادف با روز بیستم ماه صفر است. از سنتهای مردمی، گرامیداشت چهلم مردگان است که، به یاد عزیزِ فوت شده خویش، خیرات و صدقات می دهند و مجلس یاد بود برپا می کنند. در روز بیستم صفر نیز، شیعیان، عظیمترین مراسم سوگواری را در کشورها و شهرهای مختلف به یاد عاشورای حسینی برپا می کنند و همراه با دسته های سینه زنی و عزاداری به تعظیم شعائر دینی می پردازند. در شهر کربلا، اربعین حسینی عظمت و شکوه خاصی دارد و دسته های عزادار، مراسمی پرشور برپا می کنند.

قداست عدد چهل

عدد چهل پیشینه اندیشه ای نزد مسلمانان داشته‌است. اهمیت عدد ۴۰ ریشه در یک جمله (حدیث) از محمد دارد: «در روز قیامت، در میان قوم من، خدا هر کسی را که چهل حدیث را حفظ کند، مردی فاضل خواهد دانست».مسلمانان معتقدند از زمان تصلیب عیسی بن مریم تا صعود آن ۴۰ روز فاصله بوده‌است. فاطمه دختر پیامبر اسلام بر وفات پدرش ۴۰ روز عزاداری می‌کند. در روایتی از جعفر صادق آسمان و زمین و خورشید ۴۰ روز به سختی و تیرگی برای شهادت حسین بن علی خون گریه می‌کنند.

ادیان و کشورهای دیگر در اربعین

در حالی که اربعین یکی از شعائر شیعیان امامی است، مسلمانان سنی و حتی مسیحیان، زرتشتیان و صابئیان هم در زیارت و هم کمک به اجرای مراسم‌ها شرکت می‌کنند. زائران کشورهای اروپایی از جمله سوئد، روسیه و حتی هیاتی از شهر واتیکان در این مراسم شرکت کرده‌اند. برخی از رهبران مذهبی مسیحی عراق نیز به هیئت واتیکان پیوستند.

زیارت اربعین امام حسین (ع)

اربعین، چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) است که جان خود و یارانش را فدای دین کرد. از آنجا که گرامیداشت خاطره شهید و احیاء اربعین وی، زنده نگهداشتن نام و یاد و راه اوست و زیارت، یکی از راههای یاد و احیاء خاطره است، زیارت امام حسین (ع) بویژه در روز بیستم ماه صفر که اربعین آن حضرت است، فضیلت بسیار دارد.

امام حسن عسکری (ع) در حدیثی علامتهای «مؤمن» را پنج چیز شمرده است: نماز پنجاه و یک رکعت، زیارت اربعین، انگشتر کردن در دست راست، پیشانی بر خاک نهادن و «بسم الله» را در نماز، گفتن: «عَلاماتُ المُؤمِنِ خَمسٌ: صَلاةُ اِحدی وَ خَمسین وَ زِیارَةُ الاربَعین…» زیارت اربعین که در این روز مستحب است، در کتب مختلف دعا اینگونه شروع می شود: «السلامُ عَلی وَلِی اللهِ وَ حَبیبِهِ…» که این متن، از طریق صفوان جمال از امام صادق (ع) روایت است. زیارت دیگر آن است که جابربن عبدالله انصاری در این روز قرائت کرده است و متن زیارت بعنوان زیارتنامه آن امام در نیمه ماه رجب نقل است و با جمله «السلامُ عَلَیکم یا آلَ الله…» شروع می شود.

مورخان میگویند که جابربن عبدالله انصاری، همراه عطیه عوفی موفق شدند که در اولین اربعین پس از عاشورا به زیارت امام حسین (ع) نائل آمدند. او که نابینا بود، در فرات غسل کرد و خود را خوشبو ساخت و گامهای کوچک برداشت تا سر قبر حسین بن علی علیهما السلام آمد و با راهنمایی عطیه، دست روی قبر نهاد و بیهوش شد، وقتی به هوش آمد، سه بار گفت: یا حسین! سپس گفت: «حَبیبٌ لا یجیبُ حَبیبَهُ. ..» آنگاه زیارتی خواند و روی به سایر شهداء کرد و آنان را هم زیارت نمود.

مهم ترین آموزه های قیام عاشورای حسینی:

امام حسین(ع) با قیام خونین عاشورا اهدافی بلندتر از اهداف دنیوی و به دست آوردن حکومت را دنبال می کرد.
که این اهدافی که بیان شد نشان دهنده فلسفه عاشورا می باشد.

از مهم ترین درس هایی که قیام عاشورا برای جهانیان دارد و موجب زنده بودن این قیام در میان مردم شده است پرداختن به اصل عبودیت و بندگی از طریق قیام و نشان دادن مهم ترین مظاهر اسلام مانند از خود گذشتگی، حفظ بندگی، برپا کردن نماز، ایستادگی در برابر ظلم، امر به معروف و نهی از منکر، پایداری، عزتمندی، حفظ دین اسلام و مسلمانان می باشد که در این قیام به خوبی نمایان است و دلیل اصلی پایداری این قیام تا کنون این است که نمونه بارزی از مبارزه حق علیه باطل است.

امام حسین(ع) با همراه کردن یاران خود و زنان و فرزندان قصد داشت تا این قیام تا ابد در میان مردم بماند و درست عبرتی برای تمام مومنین باشد تا با تکیه بر فلسفه عاشورا، همچنین اهداف این قیام هیچ گاه اصول و پایه های اسلام دچار تزلزل نشوند.