غار کلماکره گنج پنهان استان لرستان
غار کلماکره یک غار مهم و با اهمیت تاریخی در استان لرستان شهرستان پلدختر واقع است. معنی واژه کلماکره به زبان محلی یعنی “جایگاه بز کوهی” است این غار از جمله غارهای تاریخی و شاخص ایران است که در هزاره اول قبل از میلاد محل نگهداری خزانه سلطنتی خاندان ساماتورا بود. این اثر تاریخی در ۲۲ مرداد ماه ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۳ ۱۱۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
نحوه کشف
کلماکره به صورت اتفاقی در سال ۱۳۶۸ توسط یک شکارچی که در تعقیب یک بز کوهی بود کشف شد. به این صورت که شکارچی به قصد شکار شلیک میکند و تیر به دیوار درون غار برخورد میکند و چند سکه در آنجا میابد. شکارچی کنجکاو می شود و در نهایت به کشف گنجینه عظیمی می‌رسد.
سازمان میراث فرهنگی بعد از مدت‌ها از وجود چنین غاری مطلع می‌شود و گروهی برای حفاظت از اشیای باقی مانده به آنجا اعزام می‌کنند.
یافته‌های غار
تعداد زیادی اشیاء نفیس تاریخی فراوان درکاوش های غیرمجاز در این غار به دست آمدند. هم اکنون در موزه های اروپایی مانند: لوور پاریس، بریتیش میوریوم لندن، موزه متروپولیتن نیویورک، سن پترزبورک روسیه و میهو ژاپن نگهداری می‌شوند این اشیاء شامل پیکره‌ها، بشقاب‌ها و تکه های نفیس است.
در سال‌های اخیر برخی از اشیاء مسروقه از قاچاقچیان توسط نیروی انتظامی و اطلاعاتی کشف شد. که هم اکنون در اختیار میراث فرهنگی در موزه های ایران باستان در تهران، موزه تبریز و نیز موزه قلعه فلک الافلاک در خرم آباد نگهداری می‌شود. کلماکره یکی از شش گنجینه بزرگ در جهان است که بسیاری از اشیای تاریخی و ارزشمند در این غار به صورت اتفاقی در سال ۱۳۶۸ کشف شده است.
ناگفته های غار کلماکره
باستان شناسان نتیجه گرفتند که حاکمان محلی یعنی حاکمان سمتی یا ساماتوره، حدود 800 سال قبل از میلاد، تحت امپراتوری ایلام اداره می شدند. برخی معتقدند که یونساک، آخرین پادشاه ساماتورا پس از پایان سلطنت ایلامیان، این گنج ارزشمند را در غار پنهان کردند. تا از غارت آن توسط آشوری ها جلوگیری کنند و نگهبانانی برای نگهداری آن تعیین کردند. نگهبانان درگذشند و در ورودی غار دفن شدند.
برخی دیگر اظهار داشتندکه این یک گنجینه هخامنشی است که در زمان حمله اسکندر به ایران در این غار مخفی بود.
گروهی هم این غار را دارای عملکرد آیینی می دانند، آنها این اشیا (13 بز وحشی، 8 گاو و 2 عقاب) را به عنوان نماد مهر تشخیص می دهند و معتقدند که صحنه پیروزی شیر بر گاو نشان دهنده این آیین است. و این غار مربوط به آیین مهر است.
کلماکره شامل دو کلمه است. کلما به معنی پناهگاه بزها و کره به معنی درخت انجیر وحشی است که میوه آن قابل خوردن نیست. این درخت در دهه 70 در جلوی غار قرار داشت اما افرادی که برای حفاری غیر مجاز آنجا بودند برای استفاده از آتش، آن را سوزاندند.
چهار نگهبان غار کلماکره
داستانی دیگر در مورد این غار بدین شکل است که گنج‌هایی که در آن زمان بعنوان خزائن پادشاهی وجود داشت در هنگام حمله اسکندر مقدونی به ایران، به غار منتقل شدند. به این دلیل که گنج های داخل غار کلماکره به غارت نرود. سپس چهار نگهبان برای محافظت از این گنجینه انتخاب شدند. این نگهبانان تا پایان عمر از گنجینه غار کلماکره محافظت کرده اند و پس از مرگ، هر کدام از آن ها دیگری را دفن کرده است.
